Bycie rodzicem to ciągłe mierzenie się ze „złotymi radami” od wujków i ciotek „dobra rada“, o teściach nie wspominając. Nie chce Cię w tym miejscu oszukiwać, ale sam nie będziesz wiedział wszystkiego, i popełnisz błędy, ale warto wsłuchać się w swoja intuicje i połączyć ją z wiedzą fachową. Poniżej znajdziesz kilka podstawowych faktów na temat rozwoju mowy dziecka. Wszystko inne to mit.
Leon Kaczmarek wydzielił cztery okresy kształtowania mowy dziecka wg.: – okres melodii, który jest właściwy niemowlęciu i przypada na 1 rok życia,
– okres wyraz (1-2 rok życia)
– okres zdania, w którym wyłaniają się kategorie gramatyczne(2-3 rok życia)
-okres swoistej mowy dziecięcej, w którym dziecko kształtuje, świadomie liczne twory języków(3-7rok życia)
(Kaczmarek L., Kształtowanie się mowy dziecka. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1953, s. 5-6.)
Okres melodii– dziecko przychodząc na świat wita nas krzykiem. Początkowo tylko płacząc potrafi się z nami komunikować. Głużyć- zaczyna w 3,4 miesiącu swojego życia. Wydaje różne dźwięki. Pojawiają się samogłoski: a,e,y, spółgłoski: [g,m] , dźwięki gardłowe, tylnojęzykowe, a nawet grupy samogłoskowe[ ai, eie], oraz spółgłoskowe [glx,kly, bl]. Dźwięki są niewyraźne i o artykulacji przypadkowej. Głużą również dzieci głuche od urodzenia. W drugiej połowie 1 roku u dziecka można zaobserwować gaworzenie. Pojawia się zamierzone, świadome, powtarzanie, czyli jest odruch warunkowy. Dzieci naśladują dźwięki, które wydało przypadkowo wskutek ustawicznego ruchu narządów mowy oraz dźwięki, których brzmienie uchwyciło od dorosłych np. Mlaskanie, kląskanie, cmokanie, sylaby ma- ma, ba- ba, ta-ta, onomatopeje : o! Zaczyna rozumieć wypowiadane przez otoczenie słowa. (Kaczmarek L. Dz. Cyt. S.9-12)
Okres wyrazu – obejmuje drugi rok życia. W tym czasie do form wypowiedzeń należy: powtarzanie poszczególnych słów za dorosłymi samorzutnie lub na skutek zachęty, odpowiedzi na zadawane pytania, nazywanie przedmiotów, czynności, wyrażenie stosunku do wymienionego przedmiotu, czynności. Charakterystyczna dla wymowy osiągających rozwój na poziomie wyrazu jest realizacja części nagłosowej wyrazów (pierwszej sylaby) lub końcówki np. Uproszczone grupy spółgłoskowe : aia’ jaja, mamu mamuś”. Pojawiają się przedłużone sylaby lub wyrazy ze zmienianą kolejnością głosek, zdrobnienia. Ten sam wyraz zależnie od sytuacji, gestów i melodii można w tym czasie najróżnorodniej rozumieć. Występują wszystkie samogłoski ustne oraz spółgłoski : [ p, b, m, t, d, n, t, ś, ć]. Na słownik dziecka składa się pod koniec tego okresu ok. 60 wyrazów. Zatarta jest różnica między wyrazem, a zdaniem, pojedynczy wyraz jest z reguły całym wypowiedzeniem. ( Kaczmarek s. 23-32)
Okres zdania – przypada na 2-3 rok życia. Mowa ulega dalszemu doskonaleniu. Jedno dziecko ma dalej trudności, gdyż narządy mowy nie są jeszcze dostatecznie sprawne. Posługuje się ono prostymi zdaniami, przeważnie dwuwyrazowymi z czasem bardziej rozbudowane. W okresie zdania najpierw pojawia się zdanie oznajmujące, potem rozkazujące, pytające, wreszcie wykrzyknikowe. Dziecko używa już na wyrażenie teraźniejszości form czasu teraźniejszego, na wyrażenie przeszłości form czasu teraźniejszego i przyszłego. Artykulacja tego okresu wykazuje znaczny postęp w porównaniu z poprzednim choć do poprawnego wymawiania jeszcze daleko. Dziecko jednak słyszy więcej ( rozwija się słuch fonematyczny) wie jak dana głoska powinna brzmieć. Wymawia wszystkie samogłoski, oraz spółgłoski: [ p, p’, b, b’, m, m’, v, v’, f,f’, ś, ć, ź, ń, k, k’, g, g’, t, d, n,l] słownik dziecka obejmuje 1500 wyrazów. (Kaczmarek L. DZ. Cyt. S. 35-45)
Okres swoistej mowy dziecięcej – trwa od 3 do 7 roku życia. Mowa dzieci w wieku 3 lat jest w zasadzie swobodna, ukształtowana i wzbogaca się w miarę przybywania lat. U Czterolatka pojawiają się w wymowie głoski: s,z, c, dz. Pięciolatka: sz, ż, cz, dż, r/ może jeszcze zamieniać głoski. Czasowniki pojawiają się w formie czasu teraźniejszego , przeszłego, trybu rozkazującego , trybu przypuszczającego, bezokolicznika, imiesłowa biernego. Wymawianie głosek w tym okresie jest na ogół prawidłowe. Zasób słownictwa tej fazy rozwoju to od 3500 do 7000 wyrazów w zależności od środowiska wychowawczego.
Według Ireny Styczek rozwój mowy dziecka przebiega następująco:
(Styczek I.,Logopedia, Warszawa 1980)
Kiedy zauważysz, że któryś z tych etapów rozwoju mowy jest zaburzony, warto udać się do logopedy, na konsultacje. Jeżeli logopeda podejmuje terapie logopedyczną z twoim dzieckiem, warto pamiętać, iż logopeda pracując z dzieckiem, daje z siebie jak najwięcej, ale ty drogi rodzicu również masz ogromny wpływ na rozwój mowy swojego dziecka. Dlatego postanowiłam stworzyć dekalog, który pomoże Ci we współpracy z logopedą, by osiągnąć jak najlepsze rezultaty.
LOGOPEDYCZNY DEKALOG DLA RODZICÓW
1. Przed rozpoczęciem ćwiczeń z dzieckiem zadbaj o wywietrzenie pomieszczenia, a oświetlenie zastosuj naturalne dla oka.
2. Stwórz przyjazną atmosferę i warunki, gdzie będziesz z dzieckiem ćwiczyć.
3. Mów do dziecka wyraźnie, nie za szybko, nie używaj mowy pieszczotliwej bo to jeszcze bardziej zaszkodzi dziecku.
4. Wielokrotnie powtarzaj nazwy przedmiotów, manipuluj nimi przed dzieckiem, stawiaj pytania dziecku i odpowiadaj na zadawane pytania przez dziecko.
5. Podawaj dziecku pokarmy wymagające gryzienia i żucia.
6. Systematycznie ćwicz z dzieckiem, a w czasie choroby dziecka, jego niedyspozycji daj dziecku odpocząć od ćwiczeń.
7. Podążaj za dzieckiem, nie spiesz się.
8. Dobieraj ćwiczenia dostosowane do wieku i jego zainteresowań .
9. Dostrzegaj postępy swojego dziecka chwaląc najmniejsze jego kroki.
10. Zachęcaj, służ pomocą, kiedy dziecko będzie tego potrzebować.
Pamiętaj: Logopeda i Ty możecie osiągnąć razem więcej,
niż każde z was w pojedynkę.
Pani od mowy
No Comments Found